Göz Görme Kusurları

Gözün Görme (Refraksiyon) Kusurları Nedir?

İnsan gözünün işlevi bir fotoğraf makinesine veya video kameraya benzetilebilir. Kornea ve iris arkasında yer alan lens, fotoğraf makinesinin mercekleri gibi işlev görerek, göze gelen ışık ışınlarını retinaya odaklarlar.

Göz merceğinin gerginliği göziçindeki kaslar ile ayarlanarak farklı uzaklıklardan gelen görüntüler retinaya net olarak düşürülür. Bu odaklama fotoğraf makinesinin zoom ayarına benzetilebilir. Gözümüz bu işlevi bizim fark edemeyeceğimiz kadar hızlı yapmaktadır.

İris bir fotoğraf makinesinin diyaframı gibi gözümüze giren ışık şiddetini karanlıkta genişleterek, aydınlıkta küçülterek ayarlar. Retina ise, fotoğraf makinesinin içindeki fotoğraf filmine benzetilebilir. Retinaya ulaşan görüntü görme siniri ile beyine iletilir ve beyinde görme merkezinde net görüntü olarak algılanır.

Eğer 6 metreden uzaktaki bir cismin görüntüsü hiçbir çaba sarfetmeden ekstra bir gözlük ihtiyacı olmadan retina üzerine odaklanıyorsa ve görüntü net olarak görülüyorsa göz sağlıklı gören bir gözdür (emetrop’tur).

Göze gelen görüntü retinanın üzerinde odaklanmaması ve gözlüksüz net görüntü oluşturamamasına ise görme bozukluğu (ametropi) denir. Kendi içinde 4’e ayrılır;

1. Miyopi,
2. Hipermetropi,
3. Astigmatizma,
4. Presbiyopi.

Miyopi nedir?

Myopi yunanca *göze yakın* kelimesinden türemiştir (myein ("to close") and ops ("eye"). Yakını iyi gören kişilerin gözlerini kısarak daha iyi gördüğünü fark etmiş ve yakını iyi gören yada uzakta sorunu olan anlamında miyopi kelimesi kullanılmıştır

Görüntünün retinanın önünde oluşmasıdır. Bu durum aynı zamanda ’yakın-görüşlülük’ olarak da ifade edilir. Miyop gözler yakındaki objeleri odaklayabilir ancak uzağı net görebilmek için gözlerini kısarlar, uzağı görmekte zorluk çekerler. Öğrencilikte tahtayı görememe, araba kullanırken levhaları görememe, gece göme bulanıklığı çok tipik şikayetlerdir. Miyop kişiler yakını görmede hiç zorlanmazlar.

Miyopi Çeşitleri

1. Basit Miyopi: Doğumda nadiren görülür ve sıklıkla çocuk büyüdükçe ortaya çıkmaya başlar. Genellikle 9-10 yaşlarında okul taramalarında tesbit edilir ve büyüme yıllarında artış gösterir 18-20 yaşlarında genellikle ilerlemesi durur.
2. Patolojik Miyopi: Nadir görülen bir myopi formudur. Yılda yaklaşık 2-4 numara kadar ilerleme gösterir. Bu hastaların retinası incedir. Kırma kusuru 20 yaş sonrasında da artabilir 15-30 numara gibi çok yüksek değerlere ulaşabilir.

Çocuklarda tam düzeltme yapılması ve 8 yaşın altındaki çocuklara göz kısma alışkanlığının gelişmemesi için gözlüklerini devamlı takmaları söylenmelidir.

Çocuklarda eksik düzeltmeler, ileri yaşlarda yakın için normal uyum mekanizmasının oluşmamasına ve tembelliğe neden olabilir.

Görme kusurları genelde kalıtsal geçişlidir. Kalıtsal geçiş ise çok komplekstir ve birçok değişkeni içerir, doğumda görülmeyebilir. Miyopi derecesi 10-18 yaşlarına kadar genellikle artacaktır. İnanılanın tersine yaşla beraber miyopide azalma görülmez.

Genel olarak cinsiyet farkı yoktur, ama miyopinin ilerlemesi bayanlarda daha erken başlar ve yüksek miyopi bayanlarda daha sıktır. Miyopi kentsel bölgelerde kırsal bölgelere göre daha sıktır. 3 yaş üstü çocukların %52 sinde gözlük ihtiyacı vardır ve bunların %25 i miyoptur. Miyopi genelde gençlik çağlarına kadar ilerler. Ne kadar erken çocuklukta başlarsa o kadar geç yaşa kadar ilerler.

Gece Miyopisi

Az ışıkta ortaya çıkan miyopi şeklinde tarif edilmiştir. Bozulmuş ışık uyarısına bağlı ortaya çıkan kişideo ışığa karşı artmış aşırı bir uyum mekanizması meydana gelir buna bağlı da miyopik kayma ortaya çıkar. Kişiler özellikle gece araba kullanırken zorlanır

Yalanci Miyopi

Yalancı miyopi aşırı uyum mekanizması sonucu ortaya çıkan geçici miyopi tipidir. Genelde uzun sureli ders çalışma dönemlerinde ortaya çıkar ve geçicidir. Bu durum göz genişletici damla damlatma sonrası göz kaslarının gevşetilmesi sonrası düzelirler.

Miyopide belirtileri nelerdir?

Uzakta zayıf görme, gizli dışa şaşılık, aşırı uyum mekanizması ile miyopinin daha da artmasına neden olur ve gözde yorgunluk fazladır. Fizyolojik olarak gözün dış görünümü normaldir.

Miyopinin neden oluşur?

Kişinin göz numaraları ile ilgili sebep olan faktörler tam olarakbilinmemektedir: Ancak bazı faktörler suçlanmaktadır.

• Göz küresinde yapısal değişim, göz küresinin normalden farklı gelişimi,
• Çocukluk çağında anormal nörolojik büyüme faktörleri,
• Çocukluk çağında yetersiz beslenme,
• Aşırı yakın çalışma: Bilinen en önemli faktördür. Çocukların aşırı yakın ders çalışmaları yada aşırı yakın tv bilgisayar tablet vs bakmaları önlenmeli,
• Genetiğin rolü: Hem anne hem baba myopikse çocukta ortaya çıkma 20%, tek aile ferdi myopikse 10%, ailede hiç miyopik birey yoksa bile çocukta ortaya çıkma olasılığı 5% oranındadır.

Miyopi tanısı nasıl konur?

Rutin muayene sırasında gözün kırma kusuru dereceleri, otorefraktometre denilen cihazlarla tesbit edilir. Tesbit edilen numara, Snellen v.b. harf eşelleri ile hastanın görme seviyesi değerlendirilerek hastanın da en iyi gördüğü numara gözlük numarası olarak reçetelendirilir.

Miyopi Tedavisi

Optik Tedavi

Uygun numaralı gözlük yada kontakt lens.

Cerrahi Tedavi

• Excimer Lazer,
• İleri yaşta yada çok yüksek numaralarda akıllı mercek.

Hipermetropi nedir?

Hipermetropi (uzak görüşlülük) göz uzaktaki objeye bakarken gelen görüntünün retinanın arkasında odaklanmasıdır. Hipermetropi terimi hiper=fazla, aşırı; met=ölçüm; opia=göz... gözün fazla ölçümü anlamında kullanılmaktadır.

Hipermetroplar nasıl görür?

Hipermetropi / uzak görüşlülük yani uzaktaki cisimleri daha iyi görür ama yakındaki cisimlere bakarken daha çok zorlanırlar, bulanık & belirsiz görüntü oluşmasına neden olur. Görüntü sağlıklı bir kişinin gördüğüne göre daha küçüktür.

Bayanlarda daha fazladır. Doğumda +2.5 – 6 D hipermetropi normal (fizyolojik).

Hipermetropi Çeşitleri

• Gizli Hipermetropi: Genelde 1-1.5 numara kadardır, Çocuklarda sık olarak görülür ancak çocuklardaki güçlü uyum yeteneği ile ortadan kaldırılır ve rutin muayenede tesbiti zordur. Damlalı muayene ile kişinin uyum yeteneği azaltılırsa tanı konabilir. Her ne kadar rutin hayatın içinde kişiyi rahatsız etmese de genelde uzun süreli çalışmalarda kişide yorgunluk, göz ve başağrısına neden olur. Yaşla uyum yeteneği azalacağı için tolere edilmesi zorlanılır ve gözlük numarası olarak ortaya çıkar.
• Belirgin Hipermetropi: Kişinin yaşından bağımsız olarak rutin muayene sırasında tesbit edilen hipermetropidir. Mutlak gözlük gerektirir.

Hipermetropi kimlerde görülür?

Yenidoğan’da genelde ortalama göz numarası 2.00 numaradır ama 6 numaraya kadar normal kabul edilebilir, 6 yaşında ortalama 1.00 ila 0.50 hipermetropturlar. 10 yaşında ortalama olarak hiç numara yoktur. 10 yaş sonrası ise ortalama göz numarası miyopiye doğru kayar.

Hipermetropi belirtileri nelerdir?

Hipermetropi büyüklüğüne, hastanın yaşına, uyum mekanizmasının durumuna bağlı olarak görsel sistem üzerine olan etkisi değişmektedir. Küçük numaralarda şikayet olmayabilir. Hastanın uyum mekanizması ile düzeltilir. Burada görme normaldir, zorlanmış görme yorgunluğa gözde sulanmaya neden olur, bu şikayetler gün ilerledikçe ve aşırı yakın çalışma sonrası daha da artar.

Ancak genel olarak gözde sulanma, göz ağrısı / baş ağrısı, netleşme ve foküslamada zorlanma. Ana şikayet yakın okumada zorlanmadır ancak hipermetropik kişilerde hem yakında hem uzakta görme bozukluğu vardır.

Gözlük tedavisi ile hipermetropinin derecesi düşer mi?

Erken dönemde bir çocukta ortaya çıkan hipermopide tedavi ile küçük çocuklarda tembellik ve şaşılık önlemiş olur, daha büyük çocuklarda düzeltilmemiş hipermetropi okuma yeteneğini etkiler, herhangi bir yaşta ise düzeltilmemiş hipermopi gözde rahatsızlık yorgunluk ve görsel yetmezlik ortaya çıkmasına neden olur.

Ancak gözlük takılması hiçbir yaşta gözlük numarasının ilerlemesine yada gerilemesine sebep olmaz, sadece erken yaştaki gözlük tedavilerinin en büyük önemi göz tembelliği yada şaşılığı önlemesi nedeniyle erken yaşta hipermetropinin gözlük tedavisi çok büyük önem taşımaktadır.

Hipermetropi Tedavisi

Gözlük yada Kontakt Lens: genç hastalarda hipermopi tam düzeltmesini tolere etmek için biraz zamana ihtiyaçları vardır. Çocuklarda yaşla beraber numara düşebilir bu nedenle her 6 ayda bir çocuklar kontrol edilmeli. Aksi halde fazladan verilmiş bir düzeltme miyopiyi tetikler.

Lazer Cerrahi Tedavi: Gözlük yada kontakt lens kullanmak istemeyen hastalarda diğer görme kusurları gibi lazerle cerrahi olarak da hipermetropi tedavi edilebilir.

Görsel Hijyen

• Okuma veya yakın işlerde çalışırken her 20 dakikada bir ara vermek,
• Yeterli uygun ışık olmalı ve televizyondan en az 2 metre uzakta durmalı,
• Okuma sırasında uygun mesafede (35-40 cm) tutulmalı.

Belirgin hipermetropisi olan küçük çocuklarda göz tembelliği, şaşılık, ile birliktedir ve 3-6 aylıkdan itibaren erken tedavisi gerekmektedir. Hipermetropi toplumda miyopiden sonra çok büyük bir yüzdeyi oluşturmaktadır.

Her nekadar düzeltilmemiş miyopi görme keskinliği üzerine düzeltilmemiş hipermetropiden daha fazla etki yaratsa da hipermetropi ile göz tembelliği şaşılık arasındaki yakın bağ ve bunun sonucunda ortaya çıkabilecek kalıcı görme kaybı hipermetropiyi miyopiden daha önemli kılmaktadır.

Astigmatizma nedir?

Göze gelen görüntü göze girer ama retina üzerine veya yakınına tek bir nokta halinde ulaşamaz. Gözün bir düzleminde (asimetrik) görme kusuru vardır. Göz numarasının gözün tüm yüzeyinde aynı olmamasıdır.

Miyopide veya hipermetropide gözün tüm düzlemlerinde kırma kusuru simetrik olarak vardır. Dolayısıyla, miyopi ve hipermetropide simetrik bir bulanık görme söz konusu iken, astigmatizm asimetrik bulanıklık oluşturur. Örneğin kişi basketbol topunu amerikan futbol topu gibi eğri görmektedir. Ayrıca astigmatizm çift görme, baş ağrısı, çabuk yorulma, konsantrasyon kaybı gibi sikayetlere de neden olur.

Astigmatizma neden olur?

Bebekler astigmatizma ile doğarlar. Burada kornea ana astigmatizma kaynağıdır. Okul öncesi çocuklarda çok az veya hiç astigmatizma vardır.

Büyük çocuklarda tekrar astigmatizma ortaya çıkabilir, daha büyük erişkinlerde de ilerleyerek devam edebilir. Genel olarak, erkeklerle bayanlar arasında fark yoktur.

Astigmat tipleri nelerdir?

Düzenli ve düzensiz astigmatizma olarak ikiye ayrılır.

Düzenli astigmatizmada görüntü birbirine dik iki aks üzerinde ayrı ayrı oluşur, bu iki dikey çizgi astigmatizmanın akslarını oluşturur ve tedavisi gözlükle kolaylıkla yapılır. Düzenli astigmatizmada kendi içinde hipermetropik astigmatizma, miyopik astigmatizma ve mikst astigmatizma olarak 3’e ayrılabilir.

Düzensiz astigmatizmada birbirine dik iki meridyen yerine birden çok odak noktası vardır ve durum daha karmaşıktır. Genellikle korneanın bir alanda incelip dikleşmesiyle ortaya çıkar ve gözlükte tedavisi oldukça güçtür.

Astigmat Belirtileri

Teorik olarak, düzeltilmemiş astigmatı olan bir bireyde keskin bir retinada görüntü olması mümkün değildir. Klinik olarak, eğer astigmatizma küçük ise (0.50 numaradan küçükse) hastada görme bulanıklığı meydana gelmez. Daha büyük numaralarda ise yakında ve uzakta yamulmuş görüntü, harflerde karışma, gözde yorgunluk, daha da büyük numaralrda yamuk görüntüyü sürekli netleştirme çabasından dolayı başağrısı olur.

Astigmat Tedavi

• Gözlük,
• Kontakt lens,
• Cerrahi (Excimer lazer yada ileri numaralarda akıllı mercek).

Presbiyopi nedir?

Yakın çalışma mesafeleri için gerekli olan uyum gücünün, fizyolojik yaşlanma süreci ile azalması sonucunda, yetersiz kaldığı durumdur. “auto-focus” kaybıdır.

Presbiyopi belirtileri nelerdir?

Yakın görme bozukluğu vardır, obje ve göz arasındaki mesafeyi artırma ihtiyacı doğar, uzak görüş değişmez. İlerleyicidir. 40 lı yaşlarda başlar, 60 yaşlarına kadar artarak devam eder.

Presbiyopi neden olur?

Esas olarak gözünün merceğinin yaşlanması ve foksiyonunu yapamasıdır. Gözümüzün içinde doğuştan sahip olduğumuz mercek 40 lı yaşlara kadar her mesafedeki görüntüyü görme hücrelerinin olduğu retina tabakası üzerine göndermek için belli bir uyum yeteneğine sahiptir. Bu önlenemez bir yaş alma sürecidir.

Göz içindeki merceğin ilerleyen yaş ile birlikte yakın görme yeteneği de giderek daha fazla bozulur. Giderek numara artar, gözlük takıp takmamakla numaranın artması arasında ilişki yoktur, zaten yaş almanın doğal süreci içinde kişinin yakın göz numarası ilerleyecektir.

Presbiyopi nasıl tedavi edilir?

Gözlük veya Kontakt Lens

• Tek odaklı uzakta ve yakında iki ayrı gözlük taşıyabilir.
• İki odaklı gözlükler: Kesin bir görünür sınır ile ayrılmış iki sabit odağı vardır, kozmetik olarak beğenilmeyebilir, ileri presbiyoplarda ikiden fazla odak gerekebilir, bir odaktan diğer odağa geçişte görüntü atlaması olur, daha önceden kullanıp alışmış olanlarda ve tercih edilebilir.
• Progresif yada çok odaklı gözlükler: Hasta gözlük üstünden bakmayı itici buluyorsa, hasta iki gözlük taşımak ve takıp çıkarmak istemiyorsa, hastanın görme gereksinimleri iki gözlükle karşılanamıyorsa, insanların % 94 ü çok odaklı gözlüğe alışabilmişler. Her kişi için özel tasarlanmış ısmarlama progresif cam üretimi ideal bir çözümdür.

Presbiyopi ameliyatları nelerdir?

• Monovision LASIK (bir göz yakın bir göz uzak olarak ayarlanır).
• Kornea içi Lens.
• Akıllı Mercek.

Presbiyopinin ilerlememesi için neler yapılabilir?

Presbiyopi doğal yaşlanma sürecinin bir yansıması olduğu için ilerlememesi için yapılabilecek bir şey yoktur. Doğal sahip olduğumuz merceğin zaman içinde fonksiyonunu yitirmesi sonucu ortaya çıkar ve yaşın ilerlemesi ile birlikte yakın görme kusuru da ilerler. Ancak tedavisi için her yıl göz muayenesi ile tedavisi kolaylıkla yapılabilmektedir.